Wassenaar – In het Nederlands kennen we – in tegenstelling tot het Engels en Amerikaans – een heleboel woorden die ‘samengesteld’ zijn. Dat deze samenstellingen ook vaak los van elkaar te gebruiken zijn, is een feit. Zie bij de onderstaande voorbeelden het verschil in de betekenis:
– Hij is allesbehalve dom.
– Hij wil alles behalve spruitjes.
Wat zijn samengestelde woorden? Samengestelde woorden (ook wel samenstellingen genoemd) zijn woorden die zijn samengesteld uit bijvoorbeeld twee zelfstandige en/of bijvoeglijke naamwoorden. Denk aan: waterpomptang, leerlingvolgsysteem, bakkersvrouw, pannenkoek, dvd-speler, langeafstandloper, co-ouder.
Soms is het nodig om een tussen -(e)n, -s of koppelteken toe te voegen. Een koppelteken wordt meestal gebruikt om een woord beter te kunnen uitspreken: milieuinspecteur en coouderschap leiden zonder koppelteken tot ‘klinkerbotsing’.
Wellicht vraag je je nu af hoe het ook al weer zat met die tussen -(e)n, -s en -e. Daarom volgt hieronder een korte uitleg.
Tussen -(e)n
We voegen een tussen -(e)n toe, wanneer het eerste deel van de samenstelling een zelfstandig naamwoord is dat slechts een meervoudsvorm heeft. (Groente en gedachte zijn voorbeelden van woorden die in het meervoud zowel op een -s als op -n mogen eindigen).
Voorbeeld:
paard + stal = paardenstal
pan + koek = pannenkoek
Wanneer het eerste deel van het samengestelde woord geen meervoud kent, eindigt het eerste deel van de samenstelling op -e.
Voorbeeld:
rijst + pap = rijstepap
gerst + nat = gerstenat
De tussen -s
De regels voor de tussen -s zijn eigenlijk simpel. Hoor je een /s/, dan schrijf je ‘m op, bijvoorbeeld: bakkersvrouw, stationshal, stationsstraat (bij de laatste moet je écht even goed luisteren).
En dan zijn er nog een aantal woorden die je zowel met als zonder -s mag schrijven, bijvoorbeeld: verkoopsprijs of verkoopprijs.
De Engelse Ziekte
Deze regels zijn niet voor iedereen even logisch, vooral voor hen die veel in het Engels lezen en schrijven (en dat doen tegenwoordig steeds meer mensen). Het los schrijven van samenstellingen wordt daarom ook wel ‘de Engelse ziekte’ genoemd. Deze ‘ziekte’ leidt bij sommige mensen tot grote ergernis.
Gelukkig bestaat er voor die mensen (maar natuurlijk ook voor hen die meer willen weten over samengestelde woorden) sinds 2006 de site ‘Signalering onjuist spatiegebruik‘. Je kunt hier o.a. de regels m.b.t. samenstellingen nalezen, onjuist spatiegebruik melden en je kunt er de ‘Spatietoets’ doen.
Wil je weten of je een een spatiesukkel of een spatiemeester bent? Je kunt hier de toets doen.
