Wassenaar – Wassenaar heeft er een gemeentelijk monument bij. Het betreft het bunkercomplex aan de Wassenaarse Slag, daterend uit de Tweede Wereldoorlog, gelegen onder het duin waar de Badmeester op staat, tegenover het gedenkteken voor de Franse mariniers. Eigenlijk zijn het twee monumenten in één. De naam zegt het al: Vleermuis – Bunker. Het complex vormde ooit een belangrijk onderdeel van de Atlantikwal, de reeks van bunkers, versperringen en versterkingen die door de Duitsers in de tweede wereldoorlog werd aangelegd ter verdediging tegen een aanval over zee.
We weten allemaal dat die aanval in juni 1944 inderdaad gekomen is en dat de Atlantikwal geen stand heeft gehouden tegen het gezamenlijk geweld van de geallieerde strijdkrachten. Maar juist het stuk Atlantikwal op Wassenaars grondgebied heeft wel degelijk zijn effectiviteit getoond. Op een ijskoude februari-nacht in 1944 testten Franse mariniers de sterkte van de verdediging op dit punt, helaas met dodelijk afloop. Het gedenkteken aan de Slag herinnert aan hun heldhaftige actie.
Maar het stelsel van gangen en ruimtes onder het koele duinzand vormt, vooral in de winter, ook een perfecte verblijfplaats voor een kolonie vleermuizen van diverse soorten, tamelijk zeldzame, maar vooral kwetsbare dieren die in het complex een ideaal milieu vinden. Aangezien vleermuizen beschermde dieren zijn, is het zaak om hun leefklimaat in stand te houden en het bunker complex dus met de nodige zorg te omgeven.
Monument, en dan?
De monumentstatus van de Vleermuisbunker is aangevraagd door de Stichting Vleermuisbunker Wassenaar. Op de eerste plaats omdat het bunkercomplex deel uitmaakt van Nederlandse Culturele Erfgoed. De tweede wereldoorlog is een belangrijke episode in onze geschiedenis en de Vleermuisbunker is daar een behoorlijk gave en indrukwekkende stille getuigenis van. Het gangenstelsel, de verblijfplaatsen van de manschappen en de installaties voor het zoeklicht en geschut zijn goed te zien. Het complex is ook goed bereikbaar. In de afgelopen jaren zijn er regelmatig excursies in de bunker geweest waarbij bezoekers een gevoel konden krijgen voor hoe zo’n steunpunt werkte en hoe de militaire planners er gebruik van dachten te maken. Een paar jaar geleden moesten de excursies helaas vanwege instortingsgevaar worden gestopt. Geholpen door de monumentale status is nu de verwachting dat de nodige herstelwerkzaamheden snel uitgevoerd kunnen worden en dat het complex spoedig weer toegankelijk gemaakt kan worden. De excursies kunnen dan hervat worden. Bezoekers gaan de duisternis van het gangenstelsel weer beleven, gaan de uitzichttoren weer beklimmen en gaan weer uitleg krijgen over het leven in en het gebruik van het complex. Ze zien weer de schuilplaatsen van de vleermuizen en, als ze geluk hebben, fladdert zo’n dier in het donker om hun oren. Niet schrikken, maar ook niet aankomen natuurlijk!!.
Staatsbosbeheer, de eigenaar van de Vleermuisbunker, zal weer zorgen voor rondleidingen, met behulp van een team van vrijwilligers. Uiteraard wordt er gezorgd voor een goede beveiliging, voor duidelijk educatief materiaal en voor faciliteiten, zodat met name schoolklassen een goed beeld kunnen krijgen van hoe het ooit was en hoe het nu is. De Stichting Vleermuisbunker verwacht dat medio 2015 de deuren weer open kunnen. Voor die tijd is er nog heel wat te doen. Daarbij is de voortgaande steun van de gemeente, van de provincie en van andere instanties uiteraard nodig. Ook op verschillende fondsen en op het publiek zal in de komende maanden echter ook nog een beroep worden gedaan. Met de intentie dat Wassenaar dan niet alleen een monument rijker zijn, maar ook een gelegenheid om het verleden te beleven en tegelijk de natuur beter te leren kennen.
Namens de Stichting Vleermuisbunker Wassenaar
K.G. van der Poel
