Wassenaar – Democratische Liberalen Wassenaar (DLW) maakt zich zorgen over nieuwe pogingen om tot fusie of gemeentelijke herindeling te komen. Recent vertrok na 10 jaar burgemeester Jeroen Staatsen uit Voorschoten. De raad uit Voorschoten heeft verzocht om benoeming van een nieuwe burgemeester.
Commissaris van de Koning (CdK) Jaap Smit (Cda) geeft echter een sterk signaal af dat hij stuurt op een fusie tussen Wassenaar en Voorschoten (of een herindeling van beiden) door een waarnemend burgemeester voor 1 jaar te benoemen. Wat ging eraan vooraf en wat gaat er komen?
Burgemeester Jan Hoekema (D66) van Wassenaar streeft al jaren naar een fusie van de gemeenten Wassenaar en Voorschoten. De huidige ambtstermijn van Hoekema, in Wasenaar sinds 2007, verloopt op 1 juli 2019. Zou Hoekema dan opnieuw benoemd worden dan mag hij het ambt vervullen tot maart 2022, de maand volgend op de maand waarin hij 70 jaar wordt.
Nu Staatsen uit Voorschoten is vertrokken ligt de weg open voor Hoekema om het tot burgemeester van de fusie-gemeente te schoppen of om op zijn minst waarnemend burgemeester te worden.
Als eerdere stap in het streven van Hoekema heeft hij de ambtelijke samenwerking Wassenaar – Voorschoten erdoor gedrukt. Eerst was de meerderheid in de Wassenaarse raad tegen, na druk van Hoekema kwam de samenwerking er toch. Hoekema heeft veel invloed op de coalitiepartijen, en op enkele gedogers die standaard met Hoekema meegaan. Een samenwerking die niet goed functioneert.
Juist dit niet functioneren lijkt vreemd genoeg een van de hoekstenen te zijn om tot fusie over te gaan. Op dit moment vindt een bestuurskrachtmeting plaats. Doordat de structuur met gemeentelijk secretarissen, die ook directie over de werkorganisatie voeren, niet geschikt zijn om een dergelijke organisatie te leiden. Het is een feit dat de gemeentelijke samenwerking niet goed functioneert. Juist dit lijkt een argument te zijn van de CdK Smit om druk te zetten.
Ook nu zullen de gemeenteraden in Wassenaar en Voorschoten het hier niet mee eens zijn. Dan blijkt ook het doel van de benoeming van een waarnemend burgemeester in Voorschoten. Let wel: Een burgemeester is voor zijn inkomen afhankelijk van dit soort baantjes. Volgt hij de wensen van zijn broodheer niet, in dit geval Smit, dan heeft dat consequenties voor hem
Niet alleen de Voorschotense maar ook de Wassenaarse raad zit nu klem: formeel is het zo dat Smit als CdK slechts een faciliterende rol heeft bij de selectie en benoeming van een burgemeester. In de praktijk heeft Smit deze rol nu flink uitvergroot en de lokale democratie buitenspel gezet.
Wettelijk dient de Voorschotense gemeenteraad een loco-burgemeester aan te wijzen. Een waarnemend burgemeester is slechts bedoeld voor een korte overbrugging tijdens de selectie- en benoemingsprocedure van een nieuwe burgemeester. Nu lijkt het erop dat Smit de fractievoorzitters van de gemeente Voorschoten heeft uitgelegd dat ze geen nieuwe burgemeester krijgen en dat ze over een fusie moeten nadenken. Willen ze dit niet, dan wordt de gemeente heringedeeld. Dat heeft dan ook grote gevolgen voor Wassenaar, die ook in een fusie of herindeling gedwongen wordt
De volgende stap was dat Smit cq de gemeente een standaard persbericht uitgaf dat na “ goed overleg “ met CdK de gemeenteraad “ unaniem “ heeft besloten over andere vormen van samenwerking te praten en de uitslag van de bestuurskrachtmeting af te wachten. Daarom is er een waarnemend burgemeester.
De waarnemend burgemeester krijgt, informeel natuurlijk, de opdracht van Smit om naar een fusie toe te werken. Dit is een bekend traject. De voorganger van Smit, Jan Franssen, stelde dit in het Leidsch Dagbald van 29 december 2012 al met zoveel woorden: “Als wat uit de raadsconferentie komt een beeld oproept als ware het een fusie, dan komen er weer kroonbenoemde burgemeesters, ja.”
Straks gaan de waarnemend-burgemeester Voorschoten en Hoekema, fusie-adept uit Wassenaar dus samen aan de slag voor een fusie-gemeente Wassenaar-Voorschoten. Is dat erg? Jazeker, procedureel en inhoudelijk.
Procedureel is de gekozen weg is een aanslag op de lokale democratie. De lokale bevolking en de wens van de lokale bevolking wordt geheel terzijde geschoven.
Inhoudelijk evenzo: op geen enkele wijze is aangetoond dat een fusie gemeente tot doelmatiger of beter bestuur zou leiden. Bij de komst van Plasterk op Binnenlandse Zaken presenteerde hij Nederland in grote gemeenten op te delen. Om goede redenen is hiervan afgestapt, maar de trein dendert onder tussen door. het vermaalt de lokale democratie en verhoogt de kosten. Hoekema en Smit hebben later heel veel uit te leggen, de bevolking betaalt het gelag. Wassenaar is dan net zo het slachtoffer als Voorschoten.
