Schrijver Niko van der Sluijs besloot enige tijd geleden het verhaal van zijn vriend Guus van Barneveld op papier te zetten. Keer op keer kwam Guus terug op wat hij had meegemaakt in de Tweede Wereldoorlog en hoe dit en de naoorlogse periode een onuitwisbare invloed op zijn verdere leven hadden gehad.
Guus van Barneveld werd in 1939 in Wassenaar geboren. Zijn vader Geesbert van Barneveld, was in 1908 in Wassenaar geboren en was bij de gemeente aangesteld als ‘gemeente ontvanger’. Het gezin woonde in een huis aan de Kerkstraat.
Vader Geesbert heeft in de oorlog veel gedaan om mensen, vaak Joden, uit de handen van de Duitsers te houden en onderhield daarvoor contacten met het verzet. Hij deed dat met gevaar voor eigen leven en dat van zijn gezin met 3 jonge kinderen. Hij ging zelfs zo ver, dat hij het belang van het vaderland boven het belang van zijn gezin stelde. Wassenaar had in de oorlogstijd een NSB burgemeester jonkheer de Blocq van Scheltinga.
Deze had vermoedens omtrent de activiteiten van Geesbert en sommeerde hem zijn activiteiten voor het verzet te staken. Geesbert weigerde en werd verraden. Hij werd gearresteerd en na een kort verblijf in de gevangenis werd hij naar kamp Vught gestuurd, waar hem door de NSB burgemeester oneervol ontslag werd aangezegd. Vervolgens werd hij op transport gesteld naar Neugamme in Duitsland, waar hij uiteindelijk in 1944 aan uitputting en dysenterie zou overlijden in Lalund aan de Deense grens.
De vroege herinneringen van Guus aan een liquidatie door de Duitsers in Leiden, waarvan hij met zijn vader en broer getuige was; de onderduikers, die zijn ouders in hun huis verborgen hielden ; het op zoek gaan naar zijn vader in kamp Vught, waar hij met zijn moeder, broertje en zusje bij het prikkeldraad even zijn vader kon zien, die vervolgens door een bewaker werd mishandeld; de vlucht van het vaderloze gezin na het verraad en het onderduiken in Drenthe en Zutphen en de reacties zonder enig vorm van medeleven of begrip van de gemeente Wassenaar hebben diepe sporen achtergelaten bij de jonge Guus.
In onze tijd zouden we waarschijnlijk spreken van een post traumatische stress stoornis (PTSS), maar in die tijd was daar geen begrip voor. Iedereen had het immers moeilijk gehad in de oorlog. Wat even zovele sporen naliet waren de gevolgen van het naoorlogse leven voor het gezin van Barneveld. Moeder Bea, een Duitse van geboorte, kreeg na het overlijden van haar man geen weduwen pensioen uitgekeerd van de gemeente Wassenaar. Vader Geesbert was immers oneervol ontslagen? “Dan had hij zich na zijn ontslag daar maar voor moeten verzekeren”, was de redenatie van de toenmalige gemeenteraad. En dat terwijl hij op dat moment in kamp Vught zat. Met het wezen pensioen en een kleine uitkering vanuit de stichting 40-45 moest zij zich zien te redden.
Uiteindelijk hertrouwde moeder Bea met een weduwnaar met kinderen uit Voorschoten. De kinderen van Barneveld voelden zich daar totaal ontheemd.
Broer Dik kon met financiële ondersteuning van de stichting 40-45 naar een internaat van de zeevaartschool. Voor zus Loes was er geen geld voor een opleiding, want meisjes leerden nu eenmaal niet verder. Zij ging op haar 14e jaar uit huis en trouwde jong. Voor Guus was er geen geld voor een studie beschikbaar. Men vond hem niet ‘stabiel’ genoeg. Hij is uiteindelijk via een grote omweg hoofdwerktuigkundige bij de koopvaardij geworden. De zee betekende voor Guus ‘vrijheid’.
Vele lange jaren heeft Guus last gehad van ‘black-outs’, waarin de afschuwelijke beelden van de oorlog en de naoorlogse tijd steeds weer opdoemden.
Al die tijd heeft Guus pogingen gedaan om voor zijn vader de waardering te verkrijgen, die hij als ‘oorlogsheld’ verdiende om op zo’n manier het verleden een plaats te kunnen geven. Meerdere malen klopte hij aan bij de gemeente Wassenaar, maar keerde steeds weer gefrustreerd huiswaarts. Gehoor vond hij pas bij burgemeester Hoekema, die de Historische Vereniging Wassenaar vroeg onderzoek te doen naar Geesbert van Barneveld.
Eén en ander resulteerde in het onthullen van een plaquette in het voormalige kantoor van Geesbert in gemeentehuis de Paauw. Een echte blijk van waardering, zoals die bij andere helden plaatsvindt door bijvoorbeeld een straat naar Geesbert te vernoemen, kwam er echter niet. Dit terwijl B&W in 1950, na het officiële eerherstel van Geesbert van Barneveld in 1947, al schriftelijk hadden toegezegd, dat dit bij de eerstvolgende gelegenheid zou plaatsvinden. Zeventig jaar na dato is dat er nog steeds niet gebeurd.
Nog steeds hoopt Guus, dat deze belofte zal worden ingelost met een van ‘Barneveldstraat’ , een ‘van Barneveldweg’ of een ‘van Barneveldhof ’ bij één van de nieuwbouwprojecten in Wassenaar. Dat zou voor hem wellicht een pleister op de wonde kunnen betekenen.
Guus van Barneveld woont op dit moment met zijn vrouw Jeanne in Leeuwarden. Maar Wassenaar blijft trekken. Onlangs maakte hij nog plannen om naar Wassenaar terug te keren. In Wassenaar ligt voor hem immers een onafgemaakt verleden.
