Acht op de tien mensen raken in hun leven tenminste één keer besmet met het humaan papillomavirus (HPV). In de meeste gevallen ruimt je lichaam het zelf op, maar dit ene virus kan op latere leeftijd zes vormen van kanker veroorzaken. Daarom krijgen na meisjes nu ook jongens een uitnodiging om zich tegen HPV te beschermen. De brieven vallen tussen begin februari en begin mei op de mat. In de regio Den-Haag worden de eerste prikken vanaf half februari gezet. Marjolein (57) uit Wassenaar (foto onder) had er vroeger graag een gekregen. Een HPV-infectie leidde bij haar tot tongkanker: “Het is een wonder dat mijn lichaam zo goed heeft gereageerd op de chemo en de bestraling.”
HPV komt heel veel voor en is erg besmettelijk; 80% van de mensen die seksueel actief is, raakt ooit geïnfecteerd. Het lichaam ruimt het virus vaak binnen twee jaar zelf op, maar soms blijft het langer in de cellen aanwezig. Dan kan een voorstadium van kanker of zelfs een kwaadaardige tumor ontstaan. Dat laatste overkwam Marjolein: “Het begon met vreselijke oorpijn die maar niet overging. Tien maanden lang. Er waren momenten waarop ik mijn hoofd tegen de muur bonkte om de pijn in mijn oren even niet te voelen.
Er kwam keelpijn bij en ik begon me slechter en slechter te voelen. Ik verloor steeds vaker mijn evenwicht, praten ging moeizaam en slikken lukte nauwelijks. Huisarts, KNO-arts, kaakchirurg, neuroloog – ik heb ze allemaal meerdere keren gezien, maar niemand kon iets vinden. Het maakte me moedeloos.
Op een dag ontdekte ik een grote bobbel onder mijn tong. Ik raakte in paniek en kwam met spoed bij weer een andere KNO-arts terecht. Het bleek een tumor en ik werd opgenomen in het ziekenhuis. Opereren was in dit stadium niet meer mogelijk en mijn overlevingskansen waren minimaal. Een enorme schok. Omdat ik pas begin vijftig was, wilden de artsen toch behandelen. Tegen alle verwachtingen in sloegen chemo en bestraling gelukkig heel goed aan.”
Verschillende factoren
Of iemand wel of geen kanker krijgt door HPV is van veel verschillende factoren afhankelijk. Het heeft onder andere te maken met de plek waar de cellen groeien en de mate waarin de cellen afwijken. Er zijn meer dan honderd typen HPV, waaronder varianten met een hoog risico op kanker. De HPV-typen 16 en 18 zijn het meest gevaarlijk en kunnen kanker aan de penis, anus, vagina, baarmoederhals, schaamlippen en in de mond- en keelholte veroorzaken. De tijd tussen besmetting met HPV en het ontstaan van kanker is meestal meer dan vijftien jaar. Een HPV-infectie op zich heeft geen invloed op de vruchtbaarheid. Wel kunnen de eventuele gevolgen invloed hebben op het krijgen van kinderen, bijvoorbeeld door het ontstaan van een bepaalde vorm van kanker en de behandeling daarvan.
Andere keuze
Marjolein is inmiddels genezen verklaard, maar haar leven is drastisch veranderd: “Ik heb altijd pijn in mijn mond, ruik en proef niets meer en de linkerhelft van mijn tong is verlamd. Praten kost veel energie en als ik eet moet ik me concentreren om me niet te verslikken. Mijn hormoonhuishouding is van de leg, waardoor mijn behoefte aan seks sterk is verminderd. Met dit alles kan ik gelukkig honderdtwintig worden en het begint te wennen, maar ik zou een moord doen voor een stuk chocola dat weer ouderwets naar chocola smaakt.
In het verleden had ik mijn twijfels over het HPV-vaccin en daarom is mijn dochter destijds niet gevaccineerd. Ze is nu 26 en ik zou willen dat ik toen een andere keuze had gemaakt. Ik weet als geen ander hoe doodziek je kunt worden van het virus. Mijn voortschrijdend inzicht zegt dat we kunnen vertrouwen op de wetenschap. HPV bedreigt onze volksgezondheid en door je ertegen te beschermen kan je een hoop ellende bespaard blijven!”
Kanker voorkomen
Jaarlijks krijgen in Nederland bijna vierhonderd mannen een vorm van HPV-kanker, 80% daarvan kan worden voorkomen als jongens zich laten vaccineren. Daarnaast krijgen zo’n 1.100 vrouwen kanker door HPV, waarvan ongeveer 75% kan worden voorkomen met de HPV-vaccinatie. In Nederland wordt gebruik gemaakt van een vaccin dat beschermt tegen HPV-typen 16 en 18. Na vaccinatie maakt het lichaam antistoffen aan, zodat het virus na een infectie snel herkend en opgeruimd wordt. Het vaccin beschermt tenminste tien jaar en werkt het beste voordat een HPV-besmetting aanwezig is. HPV kan worden overgedragen tijdens de seks, maar de besmetting kan ook tijdens het vrijen via vingers of de mond gebeuren. Het gebruik van een condoom biedt bescherming, maar de overdracht van HPV wordt hiermee nooit helemaal voorkomen.
Nieuwe resultaten
In een aantal Europese landen – Duitsland, België, Ierland, Luxemburg en Noorwegen – worden naast meisjes ook jongens gevaccineerd tegen HPV. Veel andere landen zijn net gestart, starten binnenkort of overwegen de HPV-vaccinatie voor jongens. Nienke van Trommel, gynaecoloog in het Antoni van Leeuwenhoek-ziekenhuis, vindt dat een goede ontwikkeling: “Het helpt om de verspreiding tegen te gaan en tegelijkertijd kunnen jongens zich beschermen tegen bijvoorbeeld penis- of anuskanker. Deze vormen van kanker komen steeds vaker voor en kunnen niet in een vroeg stadium worden ontdekt door bijvoorbeeld een uitstrijkje.
Resultaten van nieuwe studies laten zien dat de HPV-vaccinatie echt goed beschermt en dat baarmoederhalskanker na vaccineren veel minder vaak voorkomt. Ook weten we nu zeker dat jong vaccineren beter is, het liefst voordat iemand seksueel actief is. De vaccinatiegraad ligt momenteel op 64% en dat is hoger dan ooit. Goed nieuws natuurlijk, maar over de veiligheid van het vaccin hebben ouders en jongeren soms twijfels en dat vind ik jammer. Uit alle onderzoeken blijkt dat eventuele bijwerkingen mild en niet blijvend zijn. Het is toch juist heel bijzonder dat er een vaccin bestaat dat beschermt tegen kanker?”
Over de HPV-vaccinatie
De vaccinatie tegen HPV is onderdeel van het Rijksvaccinatieprogramma dat wordt gecoördineerd door het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Het vaccin dat wordt gebruikt, is in 2007 op de markt gebracht en wordt vanaf 2010 in het Rijksvaccinatieprogramma gebruikt. In de eerste tien jaar werden ongeveer 800.000 meisjes volledig gevaccineerd tegen HPV. Vanaf 2022 wordt het HPV-vaccin na een advies van de Gezondheidsraad ook aan jongens aangeboden.
Tegelijkertijd gaat de vaccinatieleeftijd omlaag van dertien naar tien jaar. Alle kinderen ontvangen de uitnodiging in het jaar dat ze tien worden. In 2022 en 2023 krijgen daarnaast alle twaalf- tot achttienjarigen die nog niet tegen HPV zijn gevaccineerd, een uitnodiging om zich alsnog te beschermen tegen HPV-kanker. Jongens en meisjes tot vijftien jaar krijgen twee prikken en die van vijftien jaar en ouder drie prikken voor een goede, langdurige bescherming Je wel of niet laten vaccineren is een persoonlijke keuze en dus niet verplicht.
Zie voor meer informatie ook rvp.nl/hpv.
