Gisteravond presenteerde een onderzoekscommissie onder leiding van Professor Wim van Meurs van de Radboud Universiteit haar bevindingen over de onteigening van vastgoed in de Tweede Wereldoorlog in Wassenaar. Het rapport is genaamd ‘Joodse burgers in Wassenaar: onteigening en rechtsherstel.’ Het onderzoek omvatte drie vragen. De onteigening, het rechtsherstel en de bejegening.
NSB burgemeester
Vanaf 1942 had Wassenaar een NSB burgemeester. Daniël de Blocq van Scheltinga. Hij heeft de hand gehad in het opstellen van lijsten met Joodse bewoners voor de Duitsers. Ook heeft hij mannen aangewezen voor de tewerkstelling in Duitsland en heeft hij verzetsstrijders verraden. Voor 1942 waren onder burgemeester Wijnbergen de eerste verordeningen van de Duitsers al ondertekend.
Uit het onderzoek van van Meurs bleek, dat er 39 huizen van Joodse eigenaren in de oorlog zijn onteigend en in beheer genomen door de gemeente. Van deze huizen zijn er 24 verkocht aan derden. 23 van deze huizen zijn na de oorlog door middel van rechtsherstel aan de oorspronkelijke eigenaren of hun familie teruggegeven.
Huize Klimop
Het meest schrijnende verhaal omschreef Van Meurs als de onteigening van Huize Klimop aan de Raadhuislaan. De twee ongetrouwde Joodse zusters Frenk hadden hier een rusthuis gevestigd. Toen het huis geconfisqueerd werd, pleegde één van de twee zusters zelfmoord. De andere zuster werd afgevoerd naar Auschwitz, waar zij in 1944 om het leven werd gebracht. De Duitsers brachten in het pand soldaten van de Wehrmacht onder.
Begraafplaats Persijnhof
Naast huizen zijn er ook 13 landbouwgronden geconfisqueerd, waarvan 5 door de eigenaren gedwongen zijn verkocht. Slechts voor 3 vond rechtsherstel plaats.
In de oorlog opperde De Blocq het plan om de Joodse begraafplaats Persijnhof in het bezit te brengen van de gemeente Wassenaar. Er was geen gemeentelijke begraafplaats meer en de Joodse beheerders van de Persijnhof waren afgevoerd. De Commissaris der Provincie heeft daar een stokje voor gestoken. Na de oorlog is om financiële redenen de helft van de Joodse begraafplaats alsnog verkocht aan de gemeente Wassenaar.
Na de oorlog werd burgemeester Wijnbergen, opnieuw burgemeester van Wassenaar. De Blocq van Scheltinga was gearresteerd en werd veroordeeld tot 20 jaar gevangenschap. Hij kwam echter in 1954 alweer vrij.
Weinig empathie
Ook onder burgemeester Wijnbergen was er weinig begrip voor Joden, die de Holocaust hadden overleefd. De Jodenvervolging werd doodgezwegen en de teruggekeerde Joden kregen weinig empathie.
In de kwestie van Huize Klimop konden de nabestaanden nog rekenen op een naheffing van de gemeente in verband met achterstallige gemeentelijke belastingen, terwijl het pand voor tienduizenden guldens schade had opgelopen.
Excuses
Burgemeester Leendert de Lange betreurde in zijn toespraak de gang van zaken tijdens en na de oorlog. Namens het gemeentebestuur bood hij zijn excuses aan aan alle nabestaanden.
In Wassenaar zijn 99 Joodse mensen niet teruggekeerd na de oorlog. Anderen wisten in de oorlog een onderduikroute te vinden door zich bijvoorbeeld te laten opnemen in de Ursulakliniek.
De burgemeester gaf aan dat de gemeente Wassenaar veel doet om de verschrikkingen van de oorlog en de Jodenvervolging te blijven herdenken. Zo worden er Stolpersteine gelegd, wordt de Holocaust jaarlijks herdacht bij het monument op de Persijnhof, de landing van de Franse commando’s aan de Wassenaarse slag wordt herdacht en vindt er een 4 mei herdenking plaats aan de Schouwweg.
Hij pleitte daarnaast voor een lesprogramma op lagere en middelbare scholen, waar mede in het licht van de weer oplaaiende Jodenhaat, leerlingen bewust gemaakt worden van de gevaren. De gemeente zal er, volgens de burgemeester, alles aan doen om de deuren op de scholen hiervoor te openen.
Als opmaat zal wethouder Bloemendaal namens het gemeentebestuur aanwezig zijn bij de gastles van het echtpaar Vogels-van Amstel. Vanuit het Steunpunt gastsprekers Westerbork geven zij op 24 april de gastles op de Bonifaciusschool over hun opa’s in de oorlog. De één verzetsman, de ander NSB-er.
