Fort Kijkduin met het Atlantikwall Centrum in Den Helder, een van de bijzondere locaties van het Atlantikwall erfgoed in Nederland, was de plek waar de lancering plaatsvond van de Atlantikwall Nederland wandel- en fietsroutes. De Atlantikwall was tijdens de Tweede Wereldoorlog een grote verdedigingslinie door de Duitse bezetter van Noorwegen tot Spanje opgeworpen om de geallieerden af te schrikken, zodat ze geen invasie durfden te beginnen.
Nu is het een herinnering aan de strijd voor de vrijheid. “Het is het meest tastbare restant van de bezettingsjaren, belangrijk om te bewaren voor toekomstige generaties. Niet uit bewondering, maar om te laten zien dat we dit nooit meer willen. Dat doe je door er zorgvuldig mee om te gaan en door het in samenhang onder de aandacht te brengen”, aldus Edwin Raap van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed bij de lancering van de Atlantikwall Nederland wandel- en fietsroutes.
Actief en in samenhang ontdekken
De LRE Foundation is de initiatiefnemer van de routes waarbij van Zeeland tot en met Groningen duidelijk wordt welke offers er gebracht zijn in de aanloop naar de bevrijding en herwonnen vrijheid. Het is voor het eerst dat de geschiedenis van de Atlantikwall in Nederland op deze actieve manier in samenhang te ontdekken is. Tal van gebeurtenissen vertellen onderweg de beladen en rijk geschakeerde geschiedenis van de Atlantikwall in Nederland.
Met de lancering maakt de Atlantikwall Nederland officieel deel uit van de Liberation Route Europe, door de Raad van Europa erkend als Culturele Route. Meer dan 10.000 kilometer aan wandel- en fietsroutes langs musea, monumenten, laatste rustplaatsen en andere plekken in heel Europa die herinneren aan de laatste fase van de Tweede Wereldoorlog.
650 kilometer: 5 lange-afstands-wandel- én fietsroutes, 100 verhalen en 5 fiets- en wandelrondjes
In Nederland gaat het in totaal om ruim zeshonderdvijftig kilometer met ruim honderd verhalen in het Nederlands, Engels en Duits verdeeld over vijf lange-afstands-wandel- én fietsroutes. Van Zeeland (105 km) door Zuid- en Noord-Holland (150 resp. 180 km) naar Friesland (100 km) en Groningen (105 km).
Aan het doorgaande routetraject zijn op drie plaatsen wandel- en fietsrondjes verbonden: een ‘Fietsrondje Vlissingen’ (45 km), een ‘Rondje IJmuiden’ (ca. 20 km; wandel en fiets) en een ‘Rondje Den Helder’ (7 km wandel en 12 km fiets). De totale Atlantikwall Nederland collectie omvat veertien routes. Een bijzondere aanvulling hierop vormen de Wadden met hun eigen, unieke aanbod. De routes en verhaallocaties worden via een Internationale campagne onder de aandacht gebracht en zijn waar mogelijk in het veld zichtbaar met QR-codes en gedenktekens, de Vectors of Memory.
Verschillende perspectieven en thema’s komen voorbij
Alle routes zijn zoveel mogelijk afgestemd op de knooppunten van het wandel- en fietsnetwerk in Nederland, waarbij de fraaie omgeving vaak in schril contrast staat met de aangrijpende verhalen die de wandelaar en fietser bewustmaken van de waarde van ons leven in vrijheid.
Het militaire verhaal komt voorbij vanuit verschillende perspectieven en thema’s. Maar ook de gevolgen van de bouw van de Atlantikwall voor de burgers, de samenwerking met de bezetter, het verzet tegen de bezetter, dwangarbeid, terreur, bombardementen, nieuwe functies van het erfgoed en de inpassing ervan in de natuur.
Volledig digitaal ontsloten
De routes, bunkers, musea, draketanden, tankgrachten, gedenkplekken én verhalen zijn als routecollectie te vinden op de online portal www.liberationroute.com, compleet met dynamische kaart, web-app en routeplanner die uitnodigt de regio’s zelf te gaan verkennen. Er is geen fysieke bewegwijzering. De de Atlantikwall Nederland wandel- en fietsroutes leveren zo een duurzame en blijvende bijdrage aan het herinneringstoerisme in de kustprovincies en op de Wadden.
Regionale samenwerking
De Atlantikwall Nederland routecollectie is tot stand gekomen in samenwerking met historici, historische verenigingen, bunkermusea, route- en beleidsmakers in de verschillende regio’s. Het project is mede mogelijk gemaakt door Vfonds, het fonds dat jaarlijks honderden projecten ondersteunt die bijdragen aan vrede, vrijheid en democratie.
