“Wij spelen met taal,” zegt Han Marinus. “En dat bedoel ik heel letterlijk.”
De winnaar van het Nederlands Kampioenschap Light Verse – gekozen door zowel vakjury als publiek – spreekt met zichtbaar plezier over rijm, metrum en vaste dichtvormen.
“Je hebt in Nederland eigenlijk twee poëziewerelden,” zegt hij. “De grote stroom van poëzie zonder eindrijm en soms ook zonder metrum, en een kleinere wereld van dichters die juist binnen regels willen werken. Die werelden overlappen soms, maar meestal niet.”
‘Woordgrappen, dubbele betekenissen en een verrassende clou’
Voor Marinus zijn vaste vormen geen keurslijf, maar juist de drijvende kracht achter zijn werk.
“De vrije dichter zegt: waarom zou ik mezelf vastleggen? Dat beperkt me want ik wil vrij zijn in de keuze van mijn woorden. Wij denken precies andersom. Ik kan dit woord gebruiken, maar dan rijmt het niet. Dus moet ik iets anders verzinnen. Dáár begint het taalspel.”
Dat taalspel draait om woordgrappen, dubbele betekenissen en een verrassende clou:
“Je wilt mensen in de laatste regel net iets geven wat ze niet zagen aankomen.”
Opgegroeid met taal
Zijn liefde voor light verse – luchtige, vormvaste poëzie met rijm en metrum – komt niet uit de lucht vallen.
“We zijn opgegroeid met Annie M.G. Schmidt en Willem Wilmink. En met tekstdichters als Hans Dorrestijn en Ivo de Wijs, die achter al die radio- en kinderprogramma’s zaten. Dat neem je gewoon mee.”
Hij vat het kernachtig samen:
“Een vriend van mij zegt altijd: taal is het leukste speelgoed dat er is. Daar ben ik het volledig mee eens.”
Ode aan Frits Spits
Een van de publieksfavorieten tijdens het NK was zijn Ode aan Frits Spits. De keuze voor dit onderwerp was bewust. Sowieso vormde bij het inzenden van een gedicht actualiteit een verplicht onderdeel van de finale.
“Ik wist: iedereen gaat iets doen met politiek of met AI. Daar wilde ik niet zitten. Maar in die zaal zaten alleen maar taalliefhebbers. En het was net bekend geworden dat Frits Spits zou stoppen. Dat is actueel taalnieuws.”
Daar kwam een zeldzame vormvondst bij.
“Spits rijmt op Frits. Een spits hoort in een elftal. En er bestaat een dichtvorm die ‘elftal’ heet, met elf regels. Dan kun je vorm en inhoud laten samenvallen.”
Hij relativeert meteen:
“Dat lukt bijna nooit. Maar hier viel alles toevallig op zijn plek.”
Waardering van jury én publiek
Dat hij zowel de vakjury als het publiek wist te overtuigen, verraste hem.
“De jury kijkt technisch: klopt het rijm, het metrum, de vorm? Het publiek kijkt intuïtiever: was het leuk, heb ik gelachen, bleef het hangen?”
Dat beide groepen hem waardeerden, noemt hij “blij verrast”.
“Dat vond ik gewoon leuk.”
Waarom light verse blijft werken
Volgens Marinus schuilt de kracht van light verse in de combinatie van ritme en verwachting.
“Mensen luisteren mee en denken alvast vooruit: hoe gaat dit eindigen? En dan probeer je ze nét een andere kant op te sturen.”
Als er ook nog een dubbele betekenis in zit, blijft zo’n gedicht hangen, zegt hij. “Dan werkt het.”
AI: ‘voorlopig nul bedreiging’
Juist dat spel met verwachting en verrassing maakt volgens Marinus duidelijk waarom kunstmatige intelligentie voorlopig geen serieuze rol speelt in dit genre.
“Voorlopig is het nul bedreiging. Echt nul.”
Hij experimenteerde er zelf mee.
“Ik heb AI gevraagd een ollekebolleke te maken. Het rijmt niet, het metrum klopt niet, de vormregels worden genegeerd. Het resultaat is, in mijn woorden, gewoon bagger.”
Dat verbaast hem niet.
“AI werkt op waarschijnlijkheid: welk woord komt vaak na welk woord. Maar poëzie draait om het onverwachte. Om een plotselinge wending, een clou, een dubbele laag. Dat kan zo’n systeem niet.”
Het Vrije Vers: het hart van het wereldje
Wie meer wil zien van dit genre, moet volgens Marinus vooral eens kijken op HetVrijeVers.nl. “Dat is echt een heel leuk forum. Iedereen kan daar zijn gedichten plaatsen. Als je net begint, word je bij de hand genomen door mensen met ervaring.”
Het platform fungeert als werkplaats en ontmoetingsplek.
“Dan zegt iemand: kijk nog eens naar die regel, dat loopt niet lekker. En we organiseren afbakwedstrijden: je krijgt een onderwerp of een vorm en iedereen mag meedoen. De winnaar bedenkt de volgende ronde. Zo houden we elkaar scherp.”
Schrijven uit plezier
Grote ambities heeft Marinus niet. “Ik doe dit omdat ik het leuk vind. Dat is eigenlijk alles.”
Dat plezier ontstond tijdens de coronaperiode, toen hij met vrienden dagelijks een zelfgemaakte krant maakte voor een zieke vriend.
“Toen dat stopte, miste ik het. En ben ik gewoon doorgegaan.”
Hij sluit nuchter af, met een glimlach:
“Zolang taal speelgoed blijft, blijf ik ermee spelen.”
Benieuwd naar de gedichten van Han Marinus? Bekijk zijn website en laat je inspireren: www.hanmarinus.nl
