Het woelige water van de Noordzee

Wassenaar – Na weken van zonnig warm weer en overvolle stranden schijnt er vandaag een waterig zonnetje en komt de temperatuur maar net boven de 20 °C uit. Toch komen er geleidelijk aan steeds meer badgasten het Wassenaarse strand op. Tussen de zonnende en zwemmende mensen plaatsen de lifeguards van de Wassenaarse reddingsbrigade twee roodgele vlaggen aan de waterlijn. In de zee laveert een gele waterscooter tussen de kitesurfers, even verderop rijdt een open terreinwagen, van waar uit lifeguards het strand en de zee in de gaten houden.

Eb en vloed
Lifeguards Joanneke Jacobs en Daphne van der Heijden hebben mij bij de strandpost op de Wassenaarse Slag uitgenodigd. We zitten er net als een Duitse toeriste vraagt wanneer het vandaag eb en vloed is. Ik ben verrast, in de veronderstelling dat ze dit wil weten in verband met gevaarlijke getijstromingen.“Hahah, de meeste badgasten zijn zich daar helemaal niet van bewust, ze willen alleen maar weten waar ze hun kleedje kunnen leggen, omdat ze geen zin hebben zich te verplaatsen als het water opkomt”, zegt Daphne. “Veel mensen weten niet welke gevaren de zee met zich meebrengt. Als ze in een mui terechtkomen, slaat de paniek toe en doen ze vaak instinctief het verkeerde. Ze proberen terug te zwemmen tegen de stroom in, maar dat is een verloren uitputtingsslag”, vult Joanneke haar aan. Langs de Nederlandse kust liggen drie rijen zandbanken onderbroken door muien. Via de muien stroomt het water tussen eb en vloed met een enorme kracht naar en van de zee. En daar schuilt een groot gevaar. Ook dit seizoen heeft de Noordzee weer een aantal slachtoffers in de stroming meegenomen. ”Als je in een mui terechtkomt kan je je het beste met de stroom mee laten gaan, totdat de stroom afneemt, dan een stukje parallel aan de kustlijn zwemmen om vervolgens met behulp van de golven schuin richting het strand terug te zwemmen”, vertelt de zeer ervaren Joanneke.

Waterratten
Als klein meisje is Joanneke bij de reddingsbrigade opgeleid tot jeugd strandwacht. Nu is ze ruim tien jaar actief als allround strandwacht/lifeguard. ”Ik ben met het water en de zee opgegroeid. Al vanaf mijn vierde ben ik lid van de reddingsbrigade. Zoals andere families naar de camping of naar het hockeyveld gaan, zo waren wij altijd op het strand en in het zwembad. Spelenderwijs heb ik kennis gemaakt met alle facetten van de reddingsbrigade.” Ook Daphne is een waterrat, bij wie het er met de paplepel is ingegoten. ”Mijn ouders hebben elkaar bij de reddingsbrigade leren kennen. Dus ook ik was als kind veel op het strand. In mijn jeugd ben ik op een gegeven moment afgehaakt, want de trainingen waren te pittig voor mij. Pas toen ik twee jaar geleden met mijn vader een keer meeging naar het trainingszwemmen in het Sterrenbad, begon het weer te kriebelen. Alleen had ik niet voldoende conditie om lifeguard te kunnen worden. Ik ben een aantal maanden heel intensief gaan trainen. Als aspirant-lifeguard moet je minstens 400 meter in 8 minuten kunnen zwemmen. Toen ik zover was, heb ik een zesdaagse interne training bij de reddingsbrigade Wassenaar gevolgd. Daarin leer je over het tij en stromingen, je krijgt EHBO en reanimatie-techniek, je traint verschillende reddingsmethoden met tube en board en volgt vaarlessen”, zegt ze enthousiast.

Between the flags
Ook dit zomerseizoen draaien beide jonge vrouwen regelmatig stranddienst en trainen twee keer per week in de zee. Op maandagavond volgen ze zwemtraining, op vrijdagavond vaartraining. Joanneke:“We trainen om onze vaardigheden en conditie op peil te houden, en we leggen elke twee jaar een test af om te kijken of we alle skills nog beheersen. We moeten snel en adequaat reageren als er mensen in nood zijn. Gelukkig heb ik in al die jaren zelf geen verdrinkingen meegemaakt. We werken preventief en hopen daarmee een hoop ellende te voorkomen. Een paar jaar geleden zijn we een nieuwe richting ingeslagen en hebben ons aangesloten bij de Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij (KNRM). We volgen nu de methode ‘between the flags’. In het gebied tussen de roodgele vlaggen langs de waterlijn zijn continue lifeguards aanwezig; op het strand, op de scooter of in de boot. Als we zien dat kinderen te diep het water ingaan, met een luchtbedje afdrijven of met opkomend water nog op de zandbanken spelen, gaan we er direct op af. Met aflandige wind voorkomen we dat er mensen met drijvende attributen in de zee zijn, want dat is levensgevaarlijk.” Het zijn overigens niet alleen kinderen, maar ook volwassenen die geen weet hebben van de onvoorspelbare zee. En misschien is dat nog wel verontrustender. Daphne: “We merken maar al te vaak dat ouders hun kinderen niet in de gaten houden als ze in het water spelen. En we zien dat er steeds meer mensen de zee ingaan die niet kunnen zwemmen, kinderen én volwassenen.”

Gevaarlijke zandkruiper
De reddingsbrigade is de vraagbaak van het strand en doet meer dan alleen mensen in de zee in veiligheid brengen. Kinderen die hun ouders op het strand kwijt raken, worden door hen opgevangen. “Wij hijsen dan een witte vlag met een blauw vraagteken, zodat ouders zien dat er een kindje bij ons is. En we gaan op zoek naar kinderen die door hun ouders uit het oog zijn verloren. Doordat ze opgaan in het spelen en zich niet kunnen oriënteren op het drukke strand gaan kinderen dwalen. Het merendeel van hen loopt dan met de wind en de zon in de rug, behalve meisjes met lange haren, die lopen vaak tegen de wind in, om wapperende haren in hun gezicht te vermijden. We bieden gratis 06-polsbandjes aan, maar we hebben hier niet altijd optimaal bereik. Gelukkig zijn we nog nooit aan het eind van de dag met een ‘verloren´ kindje blijven zitten.” Daphne en Joanneke nemen me mee naar de eerste etage van de strandpost, van waar je een fantastisch uitzicht hebt over het strand en de zee. Daar staat een prachtige historische verrekijker op statief, waarmee je in detail de hele kustlijn kunt afspeuren. Beneden is een professionele EHBO-post, met defibrillator, zuurstofmaskers, oogdouche en andere first aidbenodigdheden. Het zijn vooral snijwondjes, splinters, wespen-, kwallen- en kleine pietermansteken en soms oververhittingsverschijnselen, die de reddingsbrigade daar behandelt. De kleine pieterman is de kwelgeest van de Noordzee. Een gevaarlijke zandkruiper die zich ingraaft in ondiep water. Als je erop gaat staan, spuit hij vanuit zijn stekels op zijn rug gif, dat een hevige branderige pijn en flinke zwelling veroorzaakt. De enige remedie is minstens een kwartier in warm water boven de 40 °C weken, waardoor het eiwit in het gif afbreekt.

De beste stuurlui staan aan wal
Terwijl we in gesprek zijn, komt er een oudere badgast op hoge poten naar de strandpost toe. “Waarom scheuren jullie met die scooter anderhalve kilometer van de kust af, terwijl hier mensen zwemmen. Vroeger gingen jullie nog met de reddingsboot het hele strand af…. Dit is zottigheid!” Eén van de lifeguards probeert hem tevergeefs uit te leggen hoe ze te werk gaan en waarom, maar hij heeft er geen oren naar. Hij heeft zijn gal gespuwd en loopt hoofdschuddend het strand af. “Tja dit soort reacties krijgen we wel vaker. Ook als we na uren turen, opletten en corrigeren even op een badmat relaxen, krijgen we opmerkingen naar ons hoofd geslingerd alsof we aan het lanterfanten zijn, en dát van hun belastingcenten. In de zomermaanden is de strandpost dagelijks van tien uur ’s ochtends tot zes uur ’s avonds bemand, dan is het toch heel normaal dat je even een pauze neemt. De ruim tachtig leden van de club doen dit werk bovendien allemaal op vrijwillige basis.” Joanneke en Daphne laten hun goede humeur door dit typisch Hollands geneuzel niet verpesten. Het plezier en de voldoening die ze aan het werk beleven, de tevreden en blije badgasten, de gezelligheid onderling en het saamhorigheidsgevoel dat er binnen de vereniging is, staan voorop. ”We zijn net een grote familie. We eten vaak gezamenlijk, komen bij elkaar op verjaardagen, geboortes, trouwerijen en helaas ook begrafenissen”, zegt Joanneke. Op mijn vraag of er ook romances uit voortkomen, lachen beide jonge vrouwen uitbundig en kijken ze elkaar veelzeggend aan. Daphne: “Jazeker. Er zijn veel stelletjes en ook aardig wat reddingsbrigadekinderen, waarvan ik er zelf ook een ben.” Van de grote fotocollage aan de wand in de reddingspost, straalt het plezier af. Het weerspiegelt het werk, de trainingen, de etentjes en feesten van vele jaren Wassenaarse reddingbrigade.

Van jonge redder tot lifeguard
Daphne en Joanneke genieten van hun dagen op de Wassenaarse Slag. Daphne: “Het is een heerlijk strand en het is dankbaar werk. Ik ben fysiotherapeut en vind het heel ontspannen om in mijn vrije tijd hier als lifeguard te zijn.” Opvallend veel lifeguards oefenen een paramedisch vak uit, komen uit de sociale sector of hebben werk dat gerelateerd is aan strand en zee. Zo studeert Joanneke Civiele Techniek (richting kustbescherming) aan de TU in Delft. ”Het Wassenaarse strand blijft me trekken, het is hier heel relaxed en gemoedelijk. Naast lifeguard ben ik instructeur, voor zij-instromers zoals Daphne, voor kinderen en jeugdleden.” In het najaar als het strandseizoen er op zit, beginnen de zwemlessen in het Sterrenbad. De instructeurs van de reddingsbrigade begeleiden kinderen naar het zwem-ABC. Daarna kunnen ze doorstromen naar het lesprogramma ‘Jonge Redders’, dat speciaal is ontwikkeld voor kinderen van 8 tot 13 jaar. “Ze verbeteren hun zwemslagen en uithoudingsvermogen, leren zich onder water te oriënteren, vergroten hun zelfredzaamheid en voeren kleine reddingsoefeningen uit. De opleiding bestaat uit tien modules, verdeeld over drie niveaus, die afgesloten worden met het diploma brons, zilver en goud. Zij zijn de lifeguards van de toekomst!”, zegt Joanneke. De energieke en enthousiaste Daphne en Joanneke, en hun collega lifeguards blijven ook tijdens de wintermaanden trainen en staan tijdens de intocht van Sinterklaas en de Nieuwjaarsduik paraat. Tot eind augustus is de strandpost dagelijks bemand, daarna tot half september  tijdens de weekenden.
Wil je meer weten over de Wassenaarse reddingsbrigade en het zwemprogramma ‘Jonge Redders’ kijk op www.wrb.biz.

© Manon van Schaik