Gedeputeerde Willy de Zoete, provincie Zuid-Holland en wethouder Jacco Knape, gemeente Katwijk, namen vandaag tijdens het congres “Romeinen langs de RijnlandRoute” het rapport van het archeologisch onderzoek over vindplaats Weerdkampen in ontvangst. Over dit archeologisch onderzoek bij Valkenburg langs de N206 ir. G. Tjalmaweg (RijnlandRoute) zijn interessante en waardevolle conclusies te trekken, waardoor de geschiedenis van de Romeinen in dit gebied deels kan worden herschreven.
Congres Romeinen langs de RijnlandRoute
Tijdens het congres zijn de aanwezigen via diverse lezingen geïnformeerd over de interpretatie van het onderzoeksresultaat. Centraal stond de – voorafgaand aan de aanleg van de RijnlandRoute – opgegraven Romeinse weg uit 125 na Christus, de bijbehorende nederzetting en grafveld Weerdkampen. De resultaten van het archeologisch onderzoek werden gaandeweg de dag in een steeds groter en breder kader geplaatst. Zo kwam de recent – op het voormalig vliegveld Valkenburg ontdekte – Romeinse legioensvesting (castra) uit de 1e eeuw aan bod en werd deze samen met vindplaats Weerdkampen en andere Romeins-Valkenburgse iconen (zoals het grensfort (castellum) in een nieuw licht gezet. Vervolgens kreeg de Romeinse infrastructuur in westelijk Nederland het podium, waarna de politiek rond de Limes vanuit Rome en in het bijzonder keizer Hadrianus (117-138 na Chr.) werd gepresenteerd.
Onderzoeksresultaten vindplaats Weerdkampen
De Romeinen gebruikten de houten palen bijna 2000 jaar geleden voor de aanleg van de weg. Eén van de meest spectaculaire resultaten van het onderzoek van Weerdkampen is ongetwijfeld de unieke vondst van het slagstempel COH II CR op vier van de honderden houten palen van de Romeinse weg. René Isarin, archeoloog RijnlandRoute: “Het onderzoek leert ons dat de stempels zijn geplaatst door een cohort van het Romeinse leger. Door de stempels weten we nu eindelijk wie de weg langs de Limes bouwden, namelijk een Romeinse legereenheid van 500 man sterk.” Verder blijkt dat de opgegraven nederzetting niet alleen een onlosmakelijk onderdeel was van een circa 1,3 km lang bewoningslint, maar ook een specifieke functie had in het geheel. De inwoners hielden koeien, paarden en verwerkten op grote schaal graan, om de nabijgelegen locaties De Woerd en het Castellum van Valkenburg van voedsel te voorzien. De vondst van nog een grafveld bij Weerdkampen was ook opmerkelijk, omdat de nederzetting al een groot grafveld bezat.
Gedeputeerde Willy de Zoete: “Deze archeologische vondsten verbinden het verleden met het heden. Deze Romeinse wegen en woonplaatsen, vondsten van wereldklasse geven inzicht in de bestuurlijke inrichting van dit deel van Holland nu ruim 2000 jaar geleden en vertellen over een bijzondere tijd van onze geschiedenis en van die van Europa”.
Wat doen we met de palen in de toekomst?
De Romeinse periode biedt veel kansen om dit deel van de geschiedenis te beleven en zichtbaar te maken. Het congres sloot dan ook af met een gesprek over hoe je dit bijzondere erfgoed vanuit de RijnlandRoute en de provincie Zuid-Holland het beste teruggeeft aan publiek en maatschappij.
Wethouder Jacco Knape: “Er zijn in onze gemeente heel veel bijzondere archeologische vondsten gedaan die verwijzen naar de Romeinse tijd. In de jaren 40 van de vorige eeuw werden al de resten van het Castellum in het centrum van Valkenburg opgegraven. En wat recenter werden de Romeinse weg, het grafveld Weerdkampen en het legerkamp ontdekt. Er zit zo veel rijkdom hier in de grond. Erfgoed dat soms niet zichtbaar is, maar dat wel heel veel over onze geschiedenis kan vertellen. Dat willen we de komende jaren dan ook meer zichtbaar gaan maken.“
Tijdens het archeologisch veldwerk zijn alle palen exact ingemeten. Van de bijna 1.000 aangetroffen houten palen zijn bijna 500 stuks gelicht. De overige palen blijven ter plekke in de grond bewaard voor het nageslacht (“in situ behoud”). Alle opgegraven palen zijn gewassen, onderzocht, gefotografeerd, beschreven en uitgebreid onderzocht.
De wens om de vindplaats Weerdkampen zichtbaar en beleefbaar te maken voor belangstellenden gebeurt op diverse manieren:
• ± 40 palen zijn geschonken aan het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden voor een beoogde tentoonstelling van een deel van de opgegraven Romeinse weg.
• ± 40 palen zijn beschikbaar gesteld aan de Erfgoedlijn Limes, als verbinder van de Zuid-Hollandse Limes. Deze palen zullen te bezichtigen zijn op diverse locaties, zoals het Archeon en het Torenmuseum in Valkenburg.
• 14 palen, waaronder de vier palen met inscriptie, zijn chemisch geconserveerd en worden bewaard in het provinciaal archeologisch depot, als wettelijke taak.
• 10 palen zijn geschonken aan de RCE en Universiteit Groningen voor wetenschappelijk onderzoek naar degradatieprocessen.
• We onderzoeken op dit moment of en hoe we een aantal houten palen kunnen laten terugkomen in de openbare ruimte in het plangebied van de RijnlandRoute. Ca. 250 palen zijn daarvoor industrieel gedroogd, waarvan er ca. 120 (de beste kwaliteit) beschikbaar zijn voor een beoogd bovengronds kunstwerk.
• In het informatiecentrum van de RijnlandRoute zijn vanaf eind november enkele palen van de Romeinse weg en vondsten te bewonderen.
• ±. 20 palen zijn gebruikt voor het draaien van bijzondere kunstwerken, vazen, en tentoongesteld tijdens de “Salone del Mobile” in Milaan in september 2021.
Tijdens het onderzoek zijn ook minder goede, kleine palen, verloren gegaan vanwege de kwaliteit van het hout. Mocht er nog (gedroogd) Romeins hout overblijven en heel blijven, dan bekijkt de provincie hoe dit eventueel met bewoners en belangstellenden gedeeld kan worden.
Provinciaal erfgoed
Deze opgravingen zijn onderdeel van archeologisch onderzoek naar de Romeinse Limes, de oude noordgrens van het Romeinse Rijk, die dwars door onze provincie loopt. Vanwege de grote archeologische betekenis is dit Neder-Germaanse deel van de Romeinse Limes door het Kabinet voorgedragen en inmiddels door UNESCO erkend als UNESCO Werelderfgoed. Het is een wereldwijde erkenning van de unieke en universele waarde van ons deel van de Limes, vertegenwoordigd door in totaal 19 archeologische vindplaatsen uit de Romeinse tijd, verspreid over de provincies Gelderland, Utrecht en Zuid-Holland.
De provincie is door de samenstelling van haar bodem een gebied dat rijk is aan archeologie. Archeologie vertelt veel over onze vroege bewoningsgeschiedenis. De provincie Zuid-Holland brengt de archeologische vindplaatsen in het projectgebied van de RijnlandRoute dan ook graag in een vroeg stadium in beeld en stelt waar nodig de archeologische vondsten veilig, conserveert en behoudt deze. Het liefst behoudt de provincie vondsten ter plekke (in situ) in de bodem. Kan dat niet, dan worden vindplaatsen ex situ (=middels een opgraving) behouden. Zo beschermt de provincie haar archeologisch erfgoed en maakt zij deze beleefbaar voor een groter publiek.
