Ruim 20 jaar geleden stelde de overheid dat een gemeente minstens 100.000 inwoners moest hebben. Dan kon een behoorlijke ambtelijke organisatie worden opgezet met voldoende bestuurskracht. En een die minder kost.
Vele gemeentes fuseerden. In 2000 waren er nog 537 gemeentes, per 1 januari 2024 zijn er nog 342.
Proces
Een besluit wordt genomen door de tweede en eerste kamer.
Belangrijke criteria waaraan voldaan moet worden:
- Draagvlak (van de bevolking)
- Bestuurskracht (kwaliteit bestuur en financiën)
- Interne samenhang en nabijheid van bestuur
- Regionale samenhang
In Wassenaar is de tegenstand van de Wassenaarders tegen een fusie met andere gemeente(s) zeer groot. De bestuurskracht, daarentegen, wordt als zwak beoordeeld. Financieel werden we lang als sterk beoordeeld, maar dat is niet meer zo. We zakken heel snel en diep weg.
Begin 2000
Wassenaar kwam snel in het vizier. Samen met Voorschoten en Leidschendam-Voorburg. Dat plan werd echter vlot verlaten. Te complex.
2005-2011
Vervolgens werd bedacht dat Wassenaar en Voorschoten moesten samengaan.
Als opstap is in 2011 besloten dat de ambtelijke organisaties van Voorschoten en Wassenaar fuseren. Groter was beter. En het zou goedkoper worden. VVD,CDA,D66 in Wassenaar stemden voor deze fusie.
2011-2016
Per 1 januari 2013 startte de fusie (WODV, WerkOrganisatie DuivenVoorde).
Met forse opstartproblemen die te lang duurden.
Uiteindelijk bleek de gefuseerde organisatie niet te functioneren. Het werd allemaal duurder en op beleidsgebied was het twijfelachtig. Slecht management, slecht bestuur, cultuurverschillen, rivaliteit en tenslotte onvoldoende integratie maakten het tot een hopeloze mislukking.
In 2016 besliste de provincie dat onderzocht moest worden hoe Wassenaar en Voorschoten verder moesten. Maar in Voorschoten en Wassenaar zaten de zittende burgemeesters in de weg. Die waren echter snel vertrokken.
Wel hadden de Wassenaarse VVD en de Voorschotense VVD al afgesproken dat ze voor fusie van Wassenaar en Voorschoten zouden stemmen.
2017
In 2017 kregen we de eerste tijdelijke burgemeester, Charlie Aptroot. Die onderzocht, samen met de tijdelijke burgemeester in Voorschoten, hoe het met Wassenaar en Voorschoten verder moest. Zij kwamen tot de verrassende conclusie dat het zeer moeilijk zou zijn om Wassenaar en Voorschoten te fuseren. Wassenaar zat helemaal ingebed in de Haagse regio (politie, brandweer, GGZ, Omgevingsdienst, etc.) en Voorschoten zat helemaal in de Leidse regio. Bijna onmogelijk om een van de twee gemeentes los te weken en bij de andere regio te voegen. Géén fusie, en Voorschoten wist al dat het naar Leiden zou gaan. Ook werd tot ontbinding van de WODV besloten.
2018-2019
Hoe verder met Wassenaar? Om daar een antwoord op te vinden wordt Frank Koen als tijdelijk burgemeester ingeschakeld. Omdat landelijk nog te veel kleinere gemeentes (zoals Wassenaar) bestonden, werd iets nieuws bedacht.
Een gemeente wordt nu ingedeeld in een van de drie categorieën:
- Regiegemeenten (Den Haag, Leiden, Zoetermeer)
- Netwerkgemeenten (Voorburg-Leidschendam)
- Uitvoeringsgemeenten
2019 Wassenaar uitvoeringsgemeente
Wassenaar is in 2019 “benoemd” tot uitvoeringsgemeente. Beleid wordt bepaald door omliggende “regiegemeenten” of de provincie. Hun instructies moeten worden uitgevoerd.
In 2019 is er weer een kroonbenoemde burgemeester, Leendert de Lange. Hij krijgt de opdracht om de gemeente Wassenaar in te richten als uitvoeringsgemeente.
Sindsdien is de eigen ambtelijke organisatie met tientallen beleidsambtenaren verminderd. Ook werd bezuinigd op andere taken door tekort schietende financiën. Het overgrote deel van het beleid wordt buiten Wassenaar bepaald. De ambtelijke organisatie is ingericht om het productie proces van beleidsvoorstellen zo veel mogelijk te beschermen tegen lokale politieke invloeden.
En zo blijf je achter de feiten aanlopen. Onze bestuurskracht is volstrekt onvoldoende. In Wassenaar gebeuren dingen die de Wassenaarders niet willen.
Werkt het? Steeds duidelijker wordt dat het niet werkt. Voorbeeld.In Leiden wordt een raadsvoorstel (waterketenplan, zou € 60mln kosten) geschreven. Maar er is onvoldoende lokale kennis beschikbaar over Wassenaar. Dan krijg je een voorstel dat kant noch wal raakt en nadelig is voor Wassenaar.
De provincie
Wij zien dat de provincie al sinds 2010 aan het experimenteren is met Wassenaar. Wisselend beleid en gerommel komt onze gemeente niet ten goede. De ambtelijke organisatie heeft enorme veranderingen meegemaakt en is uitgehold, vooral door beslissingen van de provincie. De Wassenaarse samenleving loopt schade op.
Het vele wisselen van (tijdelijke) burgemeesters verbetert het bestuur ook niet.
HartvoorWassenaar
Wassenaar heeft een solide beleid nodig, gericht op behoud van de zelfstandigheid van Wassenaar. Dat moet duidelijk uitgesproken worden. De ambtelijke organisatie moet opnieuw ontwikkeld worden om voldoende bestuurskracht op te bouwen. De slechte financiële toestand van Wassenaar moet worden hersteld. Er moet een burgemeester zijn die dit dragen kan.
HartvoorWassenaar heeft een poging gedaan in 2022 om hiermee te beginnen. In 2026 gaan we opnieuw aan de slag. Maar dan sterker.
HartvoorWassenaar, Henri Hendrickx
Solide
