In Wassenaar zijn vanmiddag elf nieuwe Stolpersteine geplaatst, kleine messing gedenkstenen die herinneren aan Joodse inwoners die tijdens de Holocaust werden weggevoerd en vermoord. De onthullingen volgden op een herdenkingsbijeenkomst in Raadhuis De Peauw en vonden in de middag plaats op zes adressen in het dorp.
‘Elke dag alert blijven op haat, discriminatie en machtsmisbruik’
Tijdens de bijeenkomst in Raadhuis De Paauw sprak burgemeester Leendert de Lange over het belang van herdenken en noemde de elf slachtoffers voor wie nieuwe stenen zijn geplaatst:
Erik John Frank, Auguste Lazarus, Clara Lazarus, Martha Lazarus, Rosetta Judith Alberg, Alfred Frank, Jetta Frank-Heijmann, Ládislas Kovács, Frits Salm, Yvonne Salm-Sasserath en Lydia Salm.
De Lange schetste de historische context van de Holocaust en waarschuwde voor de mechanismen die eraan voorafgingen. Hij benadrukte dat het proces van uitsluiting en ontmenselijking niet met geweld begon, maar met woorden en bestuurlijke besluiten, waarbij hij naar de Wannseeconferentie verwees: “Wat daar destijds in een paar uur aan een vergadertafel is besloten, herinnert ons eraan hoe belangrijk het is om elke dag alert te blijven op haat, discriminatie en misbruik van macht,” zei de burgemeester. Volgens hem vormen de Stolpersteine daarom een blijvende waarschuwing én een morele opdracht: “Ze brengen ons terug bij de mensen achter de geschiedenis.”
Tijdens het ochtendprogramma droegen leerlingen van de Nutsschool gedichten voor en was er een muzikaal intermezzo.
Onthullingen op zes adressen
In de middag werden de Stolpersteine onthuld op zes locaties in het dorp:
- Bloemcamplaan 6
- Bremhorstlaan 16
- Van Calcarlaan 27
- Groot Hoefijzerlaan 71
- Hogeweg 11
- Klingelaan 5
Op elk adres werd kort stilgestaan bij de geschiedenis van de voormalige bewoners. Nabestaanden, belangstellenden en vertegenwoordigers van de Werkgroep Stolpersteine legden bloemen en kiezels bij de stenen. Bij het adres aan de Bloemcamplaan legden ook scholieren van de Nutsschool bloemen bij de daar onthulde struikelstenen.
Met de plaatsing van deze elf stenen komt het totaal aantal Stolpersteine in Wassenaar op 56, verspreid over 29 adressen. De Werkgroep Stolpersteine Wassenaar verzorgt het onderzoek naar de slachtoffers en de organisatie van de jaarlijkse ceremonie.
Stilstaan bij levensverhalen
Stolpersteine zijn messing gedenksteentjes van 10 x 10 cm, ontworpen door de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Ze worden in heel Europa geplaatst om voorbijgangers te laten stilstaan bij de levensverhalen van de slachtoffers van nationaalsocialisme en Holocaust.
