De verkiezingen dit jaar gaan echt ergens over. Het is op voorhand duidelijk dat een meerderheid van partijen inmiddels heeft ingezien dat voortgaan met het verder afbreken en kleiner maken van de overheid niet gewenst is. Het proces is te ver doorgeschoten, er is enorme schade toegebracht aan de samenleving en dat is op alle beleidsdossiers te zien. Als kandidaat Kamerlid voor 50PLUS ben ik vooral bezig met het onderwerp Volkshuisvesting. Omdat ik tot op heden gemeenteraadslid in Katwijk ben en daarnaast ook lid van Provinciale Staten heb ik op allerlei manieren te maken met dit onderwerp. Wonen is een eerste levensbehoefte voor onze inwoners en het is beschamend dat de overheid door verkeerd beleid de woningnood zelf heeft veroorzaakt.
Het roer moet om
Dat zien we ook in onze eigen regio. Zoals u weet worden er op het voormalige Vliegkamp Valkenburg 5600 woningen gebouwd. Ik heb in het verleden gestreden om die woningen elders, bijvoorbeeld in de Bollenstreek, te krijgen. Dat is niet gelukt. Nu die woningen er toch komen vind ik dat ze ook voor onze eigen regiobewoners bestemd moeten worden. Maar wat is de werkelijkheid ? Het Rijk heeft afgedwongen dat 64% van die woningen zo duur gaan worden als de markt maar toelaat. Ik vind dat schandalig. De oorzaak is dat een kliek rond het ministerie van Financiën de touwtjes in handen heeft in Den Haag. Het doel is dus om zoveel mogelijk geld uit de locatie te slepen. Het doel is niet om onze eigen inwoners van betaalbare huizen te voorzien. Als ik in de kamer kom zal ik proberen om die contracten open te breken om tot een meer sociaal woningbouwprogramma te komen. Daarbij hoort ook dat onze totaal versteende regio wel wat beleefbaar groen kan gebruiken. Dus misschien moeten we weer terug naar de eerder afgesproken maximaal 5000 te bouwen huizen.
Woningnood: tekort en mismatch
Er is in Nederland niet alleen een tekort aan huizen, maar er is ook sprake van een mismatch tussen wensen van woningzoekenden en wat er beschikbaar is en komt aan woningen. Dat geldt zowel voor de koop- als de huursector. Er is grote behoefte aan relatief kleine woningen voor een- en tweepersoonshuishoudens die levensloopbestendig zijn. Die woningen moeten zowel geschikt zijn voor starters als voor ouderen. Doorstroming van ouderen uit gezinswoningen naar beter geschikte woningen komt onvoldoende tot stand omdat er onvoldoende betaalbaar en geschikt aanbod is. Zorg dus dat er stevig voor senioren gebouwd wordt dan help je iedereen.
Er zijn geen makkelijke locaties meer
Er zijn in Nederland nauwelijks nog “makkelijke” locaties te vinden waarop grootschalig gebouwd kan worden. Dat geldt zowel voor binnenstedelijke als voor uitleglocaties buiten de stad. Veelal zijn de gronden in handen van beleggers wat complicaties met zich meebrengt. Als de financiële opbrengst centraal staat heeft dat veelal consequenties voor de kwaliteit van de wijk en/of het soort woningen dat gebouwd gaat worden. Uitleglocaties vergen enorme investeringen in wegenaanleg en Openbaar Vervoer om de woonwijken bereikbaar te maken. Daarnaast is allerlei dure infrastructuur nodig, bijvoorbeeld voor parkeren of groen, of ten behoeve van recreatie- en sportvoorzieningen voor de bewoners. Verder ondervindt woningbouw grote concurrentie van andere ruimte vragende activiteiten zoals bedrijvigheid of windturbines.
Het ei van Columbus
Om die reden komt 50PLUS met het plan om woningen in naoorlogse flatwijken, voor zover die aan het einde van hun levensduur komen, grootscheeps te slopen en te vervangen door moderne nieuwbouw. Hierbij gelden tenminste twee eisen: er moeten meer woningen terugkomen dan er aanwezig waren en de nieuwe woningen moeten energieneutraal worden. Het grote voordeel van deze locaties is dat de grond reeds in het bezit is van corporaties en woningeigenaren. Met hen kan prima zaken worden gedaan indien het Rijk bereid is te investeren in deze nieuwe vorm van stadsvernieuwing. De overheid kan hier meerdere beleidsdoelen aan elkaar koppelen en dus ook beschikbare gelden uit andere beleidssectoren inzetten. In principe is het bijvoorbeeld verstandiger om in het kader van de energietransitie oudbouw te vervangen door energieneutrale nieuwbouw dan allerlei kunstgrepen uit te halen om bestaande woningen in oudere wijken van het aardgas af te halen. Voor ouderen is het van groot belang dat ze kunnen terugkeren naar hun eigen wijk waar alle voorzieningen, zoals openbaar vervoer en winkels, al aanwezig zijn. Dit plan biedt bovendien vanwege het grootschalige karakter allerlei mogelijkheden om de stedenbouwkundige opzet van wijken te vernieuwen of om aan sociale innovatie te doen. En uiteraard gaan we circulair bouwen.
50PLUS zegt doen!
50PLUS ziet dit plan als een ideale klus voor een minister of staatsecretaris van een nieuw op te richten ministerie van Ruimte & Wonen. In onze ogen is dit een fraaie aanvulling op het bouwen op uitleglocaties, dat in onze ogen op beperkte schaal op daarvoor geschikte landbouwgronden zou kunnen plaatsvinden. Verdichting in bestaande wijken is heel goed mogelijk als je er voor kiest om meer kleine woningen terug te bouwen dan er voorheen waren. Bovendien moet je de kansen grijpen om de stedenbouwkundige structuur van wijken aan te passen. Als je er voor zorgt dat auto’s minder op straat geparkeerd worden maar ondergronds komt er meer bouwgrond beschikbaar, of kun je wijken vergroenen. Op plekken waar dat kan is het soms mogelijk om meer de hoogte in te gaan.
Investeren in de toekomst
Kortom er is van alles mogelijk. Dit is geen potverteren maar investeren in de toekomst. En dus is het ook verantwoord dat de rijksoverheid er flink wat geld in steekt. Dat is in ieders belang en met name voor de mensen van morgen. Het is ook een efficiënte manier van het besteden van overheidsmiddelen. Het dient doelen van volkshuisvesting en draagt tegelijkertijd bij aan de energietransitie. Slimme herstructurering van wijken kan bijdragen aan het terugdringen van segregatie en het voorkomen van toekomstige getto’s. Het plan gaat zuinig om met schaarse grond en het zou best wel eens goedkoper en maatschappelijk gezien aantrekkelijker kunnen zijn dan bouwen in de wei.
Jaap Haasnoot
kandidaat Kamerlid 50PLUS
