Er zijn vele helden, die na hun dood voortleven doordat hun namen staan vermeld op bruggen, straten of plantsoenen. Voorbeelden zijn de G.J.van Heumen-Goedhart brug, het Geesbert van Barneveldpark en de Eric Hazelhoff Roelfzema tunnel onder de Rijksstraatweg.
De namenlijst van de Wassenaarse gesneuvelden en verzetshelden uit de tweede wereldoorlog, die werd vastgesteld door een werkgroep van deskundigen en gepubliceerd werd in 2016, vermeldt 533 namen.
Deze verdienen eigenlijk allen een eerbetoon. In landen als Frankrijk zijn er gedenkmonumenten in iedere stad of dorp opgericht met de namen van gesneuvelde plaatsgenoten uit de eerste en tweede wereldoorlog. Maar helaas is zo’n plaquette in Wassenaar nooit gerealiseerd.
Johan Barnhoorn
Eén van de personen, die voorkomt op de namenlijst uit 2016 behoeft een nadere toelichting . Het gaat hier om Johan Barnhoorn.
Johan Barnhoorn werd geboren in Wassenaar op 27 juli 1926 en is gesneuveld op 20 januari 1945 als 18-jarige soldaat in het eerste Franse Leger.
Er gingen hardnekkige geruchten onder inwoners van Wassenaar, dat Johan Barnhoorn een verrader zou zijn. Johan zou namelijk als 15-jarige jongen vrijwillig in het Duitse leger zijn gegaan en gestorven zijn in de rijen van de S.S.
Na de oorlog gingen de ouders van Johan Barnhoorn in beklag bij burgmeester van Wijnbergen om de goede naam van hun zoon in ere te herstellen. De roddels waren onjuist en onterecht. De burgemeester heeft daarover een uitvoerige correspondentie gevoerd met het Franse leger.
Nader onderzoek laat dan ook een hele andere kant zien van Johan Barnhoorn. Johan heeft, zoals zoveel jongeren in die tijd, inderdaad op de jonge leeftijd van 15 jaar korte tijd gewerkt aan de bouw van de Atlantikwall en was daarmee in dienst van het Duitse leger. Hij droeg daarbij het bruine Duitse uniform. Het hoe en waarom van deze jeugdige escapade is niet bekend. Wellicht een uiting van stoer gedrag van een 15 jarige? We zullen het nooit weten, want hierover is niets gedocumenteerd.
Desertie
Wat we wel zeker weten is, dat Johan op 16-jarige leeftijd tot inkeer is gekomen, is gedeserteerd en zich heeft gevoegd bij het Franse leger met slechts één verlangen: ‘zijn vaderland Holland te bevrijden’. Uit de archieven blijkt, dat Johan wegens desertie gevangen werd gezet door de Duitsers en erin geslaagd is te ontsnappen uit de gevangenis van Saint-Cloud in het Franse departement Hauts-de-Seine. Hij zou daarna niet geaarzeld hebben zich na zijn ontsnapping aan te sluiten bij de ondergrondse van Beaune, een kleine stad in het Franse departement Côte-d’Or, gelegen in het oosten van het land.
Uit de correspondentie met het Franse leger blijkt dat Johan zich onderscheidde door zijn levendige verlangen om tegen het nazidom te strijden en zo deel te nemen aan de bevrijding van zijn land.
Toen hij ziek werd, heeft Johan zich laten verplegen door een gezin in Louhans, de hoofdstad van het Bourgondische Bresse. Hij nam echter spoedig de strijd weer op en tekende bij het tweede Bataljon Jagers te Voet van het Eerste Franse Leger. Hij weigerde de sergeantstrepen, die men hem aanbood, omdat hij geen bevordering wilde, maar slechts wilde vechten onder Frans bevel tegen de vijand van zijn vaderland.
Vive la France!
Bij de beruchte aanval op het klooster van Oehlenberg in de Elzas op 20 januari 1945 werd Johan vol in de borst getroffen. Terwijl hij neerviel zou hij volgens getuigenissen uit de Franse brieven geroepen hebben: ”Leve Frankrijk”. (Vive la France!) Nog een laatste maal leek hij met deze woorden uiting te willen geven aan zijn verlangen om het land, waarmee hij samen gestreden had, te zien zegevieren en daarmee ook zijn eigen land.
Johan Barnhoorn was een verzetsheld en hoorde tot hen die bijdroegen aan de vernietiging van het Nazidom, zowel in het belang van zijn eigen land als dat van de bondgenoten. Het is daarom ook verwonderlijk, dat hij in Wassenaar niet als zodanig beschouwd werd.
Getuigenissen
De getuigenissen werden door een aantal oud strijders opgesteld. Onder hen René Facaut, tweede luitenant van de ondergrondse strijdkrachten.Hij verklaarde, dat Johan Barnhoorn, na zijn desertie uit het Duitse Leger, gevlucht was naar Louhans. Hij had zich bij de ondergrondse strijdkrachten van Louhannais gevoegd waar hij dapper gestreden had tegen de Duitsers tot aan zijn mobilisatie in de rijen van het tweede Bataljon Jagers te voet.
,,Deze Hollander heeft een voorbeeldige en lofwaardige houding aangenomen in de strijd tegen de gemeenschappelijke vijand en heeft bijgedragen aan de vernietiging van het nazidom”.
Dr.Guimet, Reservekapitein, ex-chef van de Geneeskundige Dienst van het tweede Bataljon Jagers te voet, gedecoreerd met het oorlogskruis, verklaarde dat de jager eerste klas Johan Barnhoorn, van afkomst Hollander, gevallen was op het veld van eer voor Frankrijk op 20 januari 1945 bij de aanval op het klooster van de Oehlenberg. Hij werd in de borst getroffen door een kogel en zijn laatste woorden waren: “Leve Frankrijk”. Johan Barnhoorn werd in zijn tegenwoordigheid opgebaard, gekist en begraven op het kerkhof van Burnhaupt-le-Bas . Barnhoorn rustte destijds te midden van 21 strijdmakkers van het tweede Bataljon Jagers te voet.
Op 27 januari 1945 werd de jonge strijder met militaire eer begraven. Verklaard werd ook, dat Johan Barnhoorn vermeld stond en staat op de lijst van eervolle vermeldingen van het Franse leger en dat hem postuum het oorlogskruis in verguld zilver is toegekend.
De Bond van Oud-Strijders richtte een schrijven aan de burgemeester van Wassenaardat luidde:
,,EERVOLLE VERMELDING IN OPDRACHT VAN HET LEGER
Met goedkeuring van de generaal,commandant van het eerste Franse leger, vermeldt de generaal van het C.A. van Goiolard eervol en postume Barnhoorn Johannes, uitblinkend door moed en stoutmoedigheid. Hoewel Hollander van afkomst, bezat hij een grote bezieling voor Frankrijk. Heeft zich als onverschrokken strijder geheel gegeven, zowel in de ondergrondse strijd als aan het front van de Elzas.
Toegewijd kameraad, van een spreekwoordelijk goed humeur, bezat hij slechts vrienden. Hij behoorde, op zijn verzoek, tot een vrije groep van het bataljon, waarmede hij alle gevaarlijke ondernemingen gedeeld heeft. De 20ste Januari 1945 is hij vertrokken voor een aanval op het klooster Oehlenburg met de hartstochtelijke wens om zijn opdracht koste wat kost te vervullen. Tijdens de bestorming vond hij, hoewel dodelijk getroffen, toch nog de kracht om te roepen: “Leve Frankrijk”, waarna hij de laatste adem uitblies.
Alg.bevel 342, get.: DAUMONT.
Verzetsheld
Door de Oorlogsgravenstichting werd vastgesteld, dat het graf van Barnhoorn een graf van een ‘werkelijk’ ‘oorlogsslachtoffer betreft. Eén der criteria die voor de bepaling van die status wordt vereist is, dat betrokkene door terreur in het buitenland was toen hij overleed en dat hij daar dus onvrijwillig verblijf hield. Aldus werd vastgesteld, dat de Wassenaarse Johan Barnhoorn met militaire eer begraven werd op het kerkhof van Burnhaupt-le-Bas. Naderhand is zijn stoffelijk overschot overgebracht naar het Nederlandse ereveld in Orry-la-ville, waar hij begraven ligt in graf A23.
Johan Barnhoorn een 18 jarige Wassenaarder staat hiermee te boek als een verzetsheld, die viel in de strijd tegen het Nazidom en voor de vrijheid van zijn vaderland.
Peter Knijnenburg
Onder eindredactie van Ellen Klaver-Asscheman
Bron: Gemeente Archief Wassenaar
Vragen en tips via info@wassenaarders.nl
