Wassenaar – Omdat we op 16 juni een innovatiedag organiseren, gaat deze rubriek dit keer over een belangrijke innovatie aan het einde van de 19e eeuw, toen perslucht of ademluchtapparaten nog niet bestonden.
In Brandweermuseum Wassenaar hebben we ademluchtapparaten uit verschillende periodes. Het oudste stel voorwerpen is een blaasbalg en een “Königshelm”.
Peter Snellen, brandweerhistoricus en vrijwilliger op afstand van het museum, schreef daarover:
Gedurende lange tijd had de brandweerman geen enkele bescherming tegen de schadelijke stoffen en rook, die nu eenmaal onvermijdelijk bij een brand vrijkomen. In tegendeel, het gold als bewijs van moed brandende gebouwen in te gaan zonder al te veel bescherming. Hoogstens nam men (de natgemaakte) baard in de mond om daardoor te ademen.
Eerst tegen het einde van de 19de eeuw veranderde deze situatie, nadat de eerste rookhelmen uitgevonden werden. Het waren lederen helmen, die het gehele hoofd omsloten en van voren een venster hadden. Met behulp van een door voet of hand functionerende blaasbalg kreeg de helmdrager door een lange slang frisse lucht toegevoerd. De helm wordt ontlucht door een ventiel aan de bovenzijde van de helm.
Brandmeester König van het korps Altona (toen nabij, nu in) Hamburg heeft zich zeer verdienstelijk gemaakt door deze helm te ontwikkelen. Hij ging zelfs zover dat een verbeterde versie op de markt kwam, waarbij ook nog via een tweede slang water naar de helm gevoerd werd, die de drager ervan van bovenaf besprenkelde.
Een nadeel bij deze helmen was, dat men veel slang nodig had. De blaasbalg dient tenminste op 20 meter afstand van de brand te staan om werkelijk zuivere lucht aan te zuigen. En ook de druk die de blaasbalg kan geven is beperkt, zodat de drager van de Königshelm (zoals hij algemeen bekend stond) een maximale actieradius van ongeveer 50 meter had. Het gevaar was ook, dat men met de slang ergens achter bleef haken of dat de slang door vallend puin en dergelijke beschadigd raakte.
Tot de invoering van ademluchtapparatuur, die onafhankelijk van de buitenlucht kan functioneren, was dit de enige mogelijkheid in de rook te ademen. De Königshelm en de blaasbalg zijn dan ook tot in de jaren ’20 van de vorige eeuw gebruikt.
Daarna deden de zuurstofapparaten hun intrede bij brandweerkorpsen die deze konden betalen. Pas na de tweede wereldoorlog werden persluchtapparaten gemeengoed bij de brandweer.
Column Brandweermuseum Wassenaar
Ook in een klein museum als het Brandweermuseum Wassenaar gebeurt van alles dat voor de meeste mensen verborgen blijft. Niet omdat het geheim is, maar omdat er meestal geen gelegenheid is om er over te berichten. Met deze wekelijkse column willen we dat veranderen. De ene week kan het gaan over een schenking, dan weer over een bijzondere ontmoeting, over een probleem met de vaste collectie, over de dringende behoefte aan hulp of over iets waarop we trots zijn. brandweermuseum@wassenaar.nl, www.brandweermuseumwassenaar.nl ook op twitter en facebook.
