Wassenaar – De 17e eeuwse brandspuit in Brandweermuseum Wassenaar heeft nog het nadeel van de onderbroken straal. Immers: op het moment dat de zuiger stilstaat en gaat persen ontstaat een dood moment.
Kort voordat Jan van der Heijden zijn idee over de slangenbrandspuit kreeg werd in 1664 (Nederlands) octrooi verleend voor een spuit die „water geduerich sonder enige horten (…) met een eenparige strael bracht verre boven het dack van de hoochste Brouwerije deses lands.” De bouwers –Pieck, Pomp en Van der Veer– maken een windketel op de brandspuit. De luchtdruk in de ketel zorgt op de dode momenten eventjes voor de druk in de spuitmond.
Jan van der Heijden heeft de windketel later ook toegepast.
In het boek “Vlammen in de nacht” uit 1953 vertelt een ervaren Amsterdamse brandweerman aan twee nieuwsgierige jongens over de werking van de brandspuit:
“Nou, hoe een brandspuit in mekaar zit, zul je wel weten, dat heeft meester op school je wel geleerd. Zal ik het nog effe herhalen? Want of je nou onze superdeluxe spuiten heb, of dat ouwe handspuitje van Kleidorp, het principe is hetzelfde. Twee perspompen die in een bak met water staan hè. Door een paar hartkleppies komt het water in de pompbuizen en wordt door zuigers en door kleppen in een windketel geperst. Door het deksel van die windketel reikt een metalen buis tot bijna aan de bodem, aan het andere eind van de buis kan een slang worden geschroefd. In de pet? Mooi, dan gaan we verder! De windketel bevat lucht. Als nou die twee perspompen daar water in persen zal het volume van de lucht veel kleiner worden en de spanning wordt veel groter. De druk op het water in de ketel is dus veel groter dan de druk van de buitenlucht, dus wat gebeurt er nou? Ja. Mooi, goed zo, een cent en een griffel en een zoen van de juffrouw. Het water wordt door de buis geperst in de aangekoppelde slang. En dan maar spuiten jongens.”
“Vlammen in de nacht” is een van de boeken die te zien zijn in de tentoonstelling over brandweer in kinderboeken van de 150 jarige uitgeverij Kluitman.(vanaf 18 februari) In de jaren vijftig was het een spannend jongensboek met heel veel informatie over hoe de brandweer werkte in die tijd. Ook nog eens unieke documentatie.
N.B. Op de foto steekt de windketel net boven de bak van de brandspuit uit.
Column Brandweermuseum Wassenaar
Ook in een klein museum als het Brandweermuseum Wassenaar gebeurt van alles dat voor de meeste mensen verborgen blijft. Niet omdat het geheim is, maar omdat er meestal geen gelegenheid is om er over te berichten. Met deze wekelijkse column willen we dat veranderen. De ene week kan het gaan over een schenking, dan weer over een bijzondere ontmoeting, over een probleem met de vaste collectie, over de dringende behoefte aan hulp of over iets waarop we trots zijn. brandweermuseum@wassenaar.nl, www.brandweermuseumwassenaar.nl ook op twitter en facebook.
